Boer en vrouw uit elkaar

Het is niet alles “boer zoekt vrouw” wat de klok slaat. Net als in alle andere geledingen van de maatschappij neemt ook op de boerderij het aantal echtscheidingen toe. Eigenlijk is er nauwelijks sprake meer van enig procentueel onderscheid. Wat is in dit proces de positie van de boer en wat die van zijn vrouw?

Feit is dat boerinnen er met de echtscheiding vaak bekaaid afkomen. Voor een boerin is een echtscheiding vaak een financiële aderlating. Wat zijn de financiële consequenties als u samen niet alleen een huwelijk, maar ook een boerderij deelt? Uw geld zit grotendeels in uw pand, grond en bijvoorbeeld uw vee. Inkomsten gaan vooral naar het bedrijf. Er worden schulden mee afgelost. Er wordt geïnvesteerd in meer land en meer gebouwen. De waarde van het bedrijf neemt daarmee verder toe.

Uit onderzoek van het Landbouw Economisch Instituut blijkt dat 60% van de boerinnen hoofdzakelijk op de boerderij werkt, met werkweken van 42 tot 56 uur: Daarvan worden 17 tot 24 uur aan het bedrijf besteed en 25 tot 32 uur aan het huishouden. Zij helpen mee aan de waardetoename van het bedrijf. Als de boerin al ergens anders werkt, gaat dat geld vooral zitten in de kosten voor de huishouding. De boer kan daardoor meer in zijn bedrijf investeren. Soms wordt ook het inkomen van boerinnen deels in het bedrijf geïnvesteerd. Daar is niets op tegen als het bedrijf mede op haar naam staat. Maar al te vaak is dat niet het geval. Bij een scheiding staat de boerin dan met lege handen.

Kan de boerin na een echtscheiding aanspraak maken op een deel van het opgebouwde vermogen? Dat hangt er van af of zij getrouwd is in algehele gemeenschap van goederen (40% van de huwelijken in de agrarische sector) of op huwelijkse voorwaarden (60%). Bij gemeenschap van goederen is zij voor de helft eigenaar. Als er huwelijkse voorwaarden zijn of een samenlevingscontract is, hangt het af van de inhoud daarvan.

Maar ook al is de boerin voor de helft eigenaar, dan nog zijn er problemen genoeg. Als zij haar deel opeist, gaat het bedrijf failliet. Dat is vrijwel altijd ongewenst. Bijvoorbeeld omdat de boerin het bedrijf mee heeft opgebouwd en dat niet verloren wil laten gaan. Of omdat een van de kinderen de boerderij wil gaan overnemen.

Meestal nemen de boerinnen dan genoegen met een schikking, waardoor zij er financieel fors op achteruit gaan of lang moeten wachten op hun deel. Maar boerinnen die op huwelijkse voorwaarden zijn getrouwd, komen er vaak nog slechter vanaf. Het vermogen van beide partners blijft dan gescheiden, de boerderij staat meestal op naam van de man. Ook al heeft de boerin mee geïnvesteerd in het bedrijf, bij een scheiding heeft zij nergens recht op.

Periodiek verrekenbeding